BESTEL HET BOEK SPIRITUELE KERST

GESPREK MET THEOSOOF WIM LEYS EN ROZENKRUIS AUTEUR ANDRÉ DE BOER (VANAF 28.45 MINUTEN) OVER DE ESOTERISCHE BETEKENIS VAN KERSTMIS EN OVER SPIRITUELE KERST

De mens in het licht in een nieuwe tijd. Onbevangen en onwetend. Op zoek naar de essentie, de diepere betekenis van het bestaan. Kennis der veranderen verlost ons van het verleden, verandert het heden en vervult de toekomst met een tocht door het leven. Wie zijn we? Waar komen we vandaan? Wat is de bestemming en met welk doel? Met deze ontdekkingsreis met een allesomvattende collectie en breder bewustzijn heten wij jullie welkom bij Hello Radio Spirituality. 

Monique: Goedenmiddag en welkom bij Hello Radio Spirituality. Het is zaterdagmiddag en uiteraard hebben we weer een interssant uur voor jullie in petto. Bij ons is Wim Leys Voorzitter van de Theosofische Vereniging in Nederand. Hij verzorgt vandaag het item Theosophical Society waarin we aandacht zullen schenken aan het esoterische kerstfeest.

Anthony: Ja, en bij ons is ook auteur André de Boer. Wij hebben met hem een gesprek over zijn meest recente boek genaamd Spirituele Kerst, bezien vanuit de Rozenkruis-visie. Het wordt wederom een boeiend uur en starten zometeen met Wim Leys. 

Monique: Zo, goedemiddag Wim, leuk dat je erbij bent.

Wim: Ja, heel mooi.

Monique: We gaan het vandaag hebben over de esoterische wijze van het beleven van het Kerstfeest, en dan bezien vanuit theosofie. Wat kun je ons daarover vertellen?

Wim: Ik begin even met een motto en dan zal in de loop wel duidelijk worden wat daarmee bedoeld wordt. ‘Was Christus duizendmaal in Bethlehem geboren, maar niet in je eigen hart, was je toch verloren.’ Dat is een regel van Angelus Silesius uit de zeventiende eeuw, een mysticus en dichter. Wij vieren op 25 december Kerstmis zeggen de katholieken, Kerstfeest zeggen de protestanten. De geboorte van Jezus, maar als je door de winkelcentra en zo loopt, dan heb je het gevoel dat het over vrolijkheid gaat en kopen. De laatste decennia, in de twintigste eeuw al, is dat Kerstfeest een beetje veranderd. Dus we vieren Kerstfeest, de geboorte van Jezus, op 25 december, maar dat wil niet zeggen dat er destijds in Bethlehem een burgerlijke stand was om dat te noteren. Het is zomaar een datum die is gekozen, want we weten helemaal niet wat de echte datum was.

Anthony: Door wie is dat gekozen? Weet je dat?

Wim: Ja, dat is in eerste instantie gekozen door keizer Constantijn, die het christendom in het Romeinse rijk tot staatsgodsdienst maakte, maar door de kerk de officiële dag om dat te vieren pas bevestigd in de zevende eeuw.

Anthony: Waarom heeft dat zo lang geduurd denk je?

Wim: In het begin vond men het helemaal niet zo belangrijk. Er waren andere dingen belangrijker, zeker voor de kerkvaders die alles nog moesten vormgeven, met die concilies en dergelijke. Maar deze datum van 25 december is om verschillende redenen gekozen. De saturnalia, dat waren de feesten van saturnus die in Rome en het Romeinse rijk uitbundig werden gevoerd. Het was een oogstfeest van wel één of twee weken, waar de mensen elkaar koeken in de vorm van popjes gaven en kaarsen.

Monique: Van die peperkoeken?

Wim: Ja, dat is daarvan overgebleven.

Monique: Want dat is er nog steeds, hartstikke lekker ook.

Wim: Dat is één van de redenen. En verder had het ook te maken met de winterzonnestilstand. Jullie weten dat op 21 en in sommige jaren op 22 december de dag het kortste is, want de aardas staat schuin. Dus je hebt een midwinter en een midzomer, en tijdens de midzomer is de dag heel lang. Dat werd eigenlijk over het hele gebied rondom de Middellandse Zee gevierd, en ook in eigenlijk alle oude culturen. Dat was ontzettend belangrijk.

Monique: En over welke oude culturen praten we dan?

Win: De Egyptische, de Perzische, kleinere culturen, grotere culturen. Een echte hindoe staat ’s morgens op met het zonnegebed. Elke ochtend is dat een indrukwekkende ceremonie: Gayatri. De omloop van de zon met de verschillende seizoenen was in het noorden natuurlijk belangrijker dan rond de evenaar, want bij de evenaar zijn de dagen en nachten bijna altijd even lang. Dus dat inde tweede reden. En dan was er nog een hele populaire godheid, vooral onder de romeinse soldaten. Dat leger was natuurlijk gigantisch. de soldaten kwamen overal, en in Perzie hadden ze kennis gemaakt met de godsdienst van Mithras, de zonnegod Mithras. Die geboortedag was 25 december, al hadden zij geen Romeinse kalender. Het is behoorlijk ingewikkeld allemaal als je je in die kalender verdiept en de veranderingen van die kalender.

Monique: Ja, ik kan me zo indenken dat dat heel ingewikkeld is.

Wim: Ja, daar ga ik nu niet te diep op in, want dan moet ik gaan rekenen en dan zijn we nog niet klaar. In de Egyptische mysteriën kende men de tempelslaap. Dat was één van de hogere inwijdingen. Daar ging je liggen en je ging drie dagen in trance, dus uit je lichaam. Dan kwam je terug en dan was je bekleed met de zon. Dan straalde je ook licht uit want je was in de geestelijke wereld geweest en dan straal je dat licht ook uit. Die drie dagen verklaren de 25ste of de kerstnacht 24 want dat is drie dagen na 21 of 22 december.

Anthony: Wim, ‘bekleed met de zon’, dat betekent dus dat er ergens een opening is waar je dan licht in de trance-sfeer ervaart?

Wim: Dat is niet nodig, want het gaat om de geestelijke zon. In de grote piramide was die opening ook gericht naar Orion in de nacht. Waar het om ging was dus dat je in je astrale lichaam door het zonnestelsel naar de zon ging. De zon is natuurlijk het belangrijkste, de ster van ons zonnestelsel. Die vertegenwoordigt dus de godheid. Wij aanbidden nu de zon aan het strand van Benidorm, maar in de oudheid waren de mensen zich veel meer bewust van het feit dat al het leven door de zon gegeven wordt. Dat vergeten wij vaak.

Monique: Ze waren zich sowieso veel meer bewust van het planetaire stelsel, en dat hielden ze zich ook veel mee bezig, want dat zie je ook terug in de astrologie en in de astronomie.

Wim: In het Midden Oosten hadden de mensen ook platte daken waar ze ’s avonds naar de sterren keken. Onze kennis over stroomde hebben we ook voor een groot deel aan die culturen te danken. Men is dat toen al met heel veel geduld gaan optekenen. De vijfde reden is dat bij de Germanen de midwinter heel belangrijk is. Daar heb je echt dat het in de dagen die naar de kortste dag toe lopen steeds langer donker is omdat het ’s middags steeds vroeger donker wordt. Dat is deprimerend. Maar als dan de zon na een dood punt de duisternis weer overwint en de dagen langer worden, dan hebben ze een feest, een joelfeest. Dat woord joel hebben ze in Scandinavie nog steeds voor Kerstmis, alsof er helemaal geen christendom was. Net zoals ze in Scandinavië en ook in Oost-Nederland die midzomervuren hebben.

Monique: Dat is nog steeds wel traditie, zo rond de kerstperiode en Oud en Nieuw: die grote vuren die worden gestookt.

Wim: De kerk moest zich dus aanpassen aan die oude tradities, want alle mensen hielden dat aan. Ze hadden geen schijn van kans als ze dat niet deden. Dat werd zo massaal gevierd. Dus daar staken ze op in en langzamerhand en na verloop van eeuwen raakte de oorsprong in de vergetelheid en was het definitief overgenomen door de christelijke feestdagen.

Monique: Aha, okay.

Wim: En andere punten zijn natuurlijk de lente- en herfsteveningsdagen. Dan zijn dag en nacht even lang. Bij de lente zou je dan Pasen hebben, maar Pasen wordt berekend met behulp van de maankalender en heeft daarom geen vaste datum. Dat weet je, want in de agenda moet je altijd opzoeken wanneer het Pasen en Pinksteren is, terwijl Kerstmis gewoon vast staat.

Wim: Het levensverhaal van Jezus in de evangelien wordt door de meeste christenen gezien als één verhaal over één leven, maar goed beschouwd is het verhaal opgebouwd it twee delen, net als de naam: Jezus Christus. Die twee delen zijn zelf ook weer in tweeën gedeeld. Ten eerste de historische Jezus en de mystieke Christus of de kosmische Christus. Die vier delen zijn met elkaar verstrengeld. Dat gaan we nu een beetje ontrafelen. Ik begin even bij de historische Jezus. Dat is het eerste deel en het tweede deel zijn de zonnemythen. De historische Jezus wordt geboren bij Joodse ouders en zijn jeugd brengt hij door bij de Essenen. Dit is kennis die je niet van de dominee hoort, maar van de esoterische genootschappen. De Essenen vormden de meest spirituele gemeenschap van het Palestina van die tijd. De leden daarvan leidden een hoogstaand leven gewijd aan God en aan de mensen. Als Jezus daar is opgevoed en volwassen is, vertrekt hij naar Egypte. Daar wordt hij in de Egyptische mysteriën ingewijd, die toen eigenlijk voorbij waren. Er waren nog kleine groepen van ingewijde priesters voor deze speciale gevallen zal ik maar zeggen, voor bijvoorbeeld zo’ bijzonder mens als Jezus. Hij keert terug naar Palestina als hij ongeveer dertig is, en wordt dan door Johannes de Doper gedoopt in de Jordaan. Dat wordt beschreven als een neerdaling van goddelijke kracht. Jullie kennen misschien die middeleeuwse prenten waar hij in de Jordaan staat met Johannes de Doper en er een duif neerdaalt.

Anthony: Dat is een heel beroemde afbeelding daarvan.

Wim: Ja, en daarmee begint eigenlijk het optreden van Christus. Tot dan toe was het alleen Jezus. Dat duurt drie jaar, want op zijn 33ste wordt hij ten dood gebracht.

Anthony: Johannes de Doper heeft dan dus een heel prominente rol gespeeld doordat Jezus in beeld kwam.

Wim: Hij is eigenlijk de voorloper, de heraut van de nieuwe leer en de nieuwe leraar. Hoe dit verhaal met de zon is verknoopt heb ik net verteld. Er werden vier jaarfeesten gevierd en het leven van Jezus is daarmee verknoopt zodat men denkt dat hij echt op 25 december is geboren. vooral Constantijn en ook de kerkvaders voor hem wisten wel dat het kosmische gebeuren ook deze mens en hoger wezen met het zonnekruis verbonden was. Als geboortemaand van Jezus werden ook wel eens genoemd: mei, juni, september. Heel lang is dat niet zeker geweest.

Monique: De dag van de viering is wel altijd op de 25ste geweest?

Wim: Pas sinds Constantijn, dus de derde eeuw. Dan wordt het christendom een staatsgodsdienst. Daarvoor werden de christenen vervolgd. Dus dat is een grote ommekeer in het lot van de christenen. Constantijn vond het ook nodig om aan te sluiten bij die populaire 25 december, dus zowel de feesten van Mithras als de saturnalia, de oude Romeinse feesten. Hij was zich ook bewust van die zonne-omloop. De kerk was eerst bezig met allerlei concilies om de leer in elkaar te zetten. Dan ging het over de heilige drie-eenheid, enzovoort, enzovoort. Pas in de zevende eeuw kwam men eraan toe om eens te kijken naar die geboortedag. Voor die tijd vond men dat helemaal niet belangrijk. Toen heeft men gezegd: ‘Nou goed, 25 december is al gekozen en wordt al door mensen gevierd, dus maken we dat officieel. Na de dood van Jezus ontstaat een nieuw geloof: het christendom. Dit was nodig, zegt de theosofie, omdat het tijdperk van de Westerse Europese volkeren aan zou breken, met een heel andere aard dan de oudere volkeren van het Oosten. Want het verstand of het denkvermogen van deze volken zou krachtig en werkzaam zijn op het praktische leven gericht.

Monique: Hoe hebben ze dat geweten?

Wim: De ingewijden weten die dingen en zijn betrokken om de mensheid in goede banen de leiden. De mensen die teveel cadeautjes gaan kopen en teveel drinken en teveel kalkoen eten weten dat niet en zijn er ook niet bij betrokken. Het is een schakel tussen het maatschappelijke, stoffelijke leven en het hogere leven. Wij noemen dat: de witte broederschap.

Monique: Dan is er toch wel ergens een verband met betrekking tot die kalkoen, maar ook het geven van een gift. Daar zal wel een symboliek achter zitten?

Wim: Ja, het heeft allemaal een geestelijke oorsprong, maar is nu allemaal verstoffelijkt. En men weet ook niet zo goed meer wat de oorsprong is. Maar zo’n kerstboom bijvoorbeeld is een heel sterk symbool. Een boom is natuurlijk een archetype, die in de menselijke ziel is. Daarom komt de boom ook in het paradijsverhaal voor. De Noorse Germanen hadden de Yggdrasil, dat was een boom, de wereld-es. Dus de hele kosmos stond op een boom, draaide op een boom in hun geestelijke schouwing. Er was dus een es, terwijl wij nu juist een naaldboom kiezen omdat die altijd groen is. Dat doet dan denken aan het eeuwige leven. Het grappige is dat Luther dat heeft ingesteld. Naaldbomen werden natuurlijk al gebruikt. Luther zei: dat is een symbool voor kerst. En toen zijn we dat met lichtjes gaan doen en zo, maar dat weten de mensen ook niet meer.

Monique: Maar het is wel heel mooi dat je dit verteld.

Anthony: Ik wist het ook niet. Het is wel mooi inderdaad dat je dit zo even zegt.

Wim: Ja, dus de grote witte broederschap had Jezus uitgekozen voor de taak om een impuls te geven voor een nieuwe godsdienst omdat de mensheid een nieuwe fase in zou gaan door middel van de jonge Europese volkeren die zich zouden ontwikkelen. Daar is het christendom ook terecht gekomen.

Monique: Dat is dus eigenlijk heen hele verandering, wat daar in die periode tot stands gebracht.

Wim: Ja, gezonden voor deze nieuwe periode. Hij wees de liefde aan als de weg om te gaan. Dat is dus over het leven van Jezus. In het kosmische verhaal is Christus de zoon. Hij wordt de zoon van God genoemd. Het is de tweede persoon van de drie-eenheid in het christendom: Vader, Zoon en Heilige Geest. Theosofen noemden de tweede persoon van de drie-eenheid de tweede logos. De theosofen spreken ook over een drie-eenheid: over de eerste, tweede en derde logos. Logos is een Grieks woord wat zowel woord als God betekent. Het woord logica komt daar vandaan. Dat heeft te maken met de rede. Het scheppende woord. Die drie-eenheid is natuurlijk iets universeels.

Monique: Ja, daar zijn wel veel mensen bekend mee, maar ze weten vaak niet precies hoe het in elkaar steekt.

Wim: Dat is moeilijk uit te leggen door de kerk. In het hindoeïsme heb je natuurlijk Brahma, Vishnoe en Shiva. Dat is een oerprincipe in de hoogste werelden voor alle schepping die altijd aanwezig is en de schepping onderhoudt. In de Egyptische religie heb je Osiris, Isis en Horus – vader, moeder en kind. In de Germaanse religie Odin, Finn en Faye. Dus het is de zoon of tweede logos die in de materie neerdaalt in het oerbegin om zijn leven te geven aan de materie. Dus alles wat in de materie gaat ontstaan – zonnestelsels, universa, mensenrijken, planten, dieren is mogelijk door het offer van de tweede logos.

Monique: Dat komt wel heel erg overeen met het Christus-verhaal zoals we dat kennen he?

Wim: Ja, maar het is dus een ander aspect. In het gewone verhaal wordt het allemaal door elkaar gehaald, maar zegt de esoterie, let op, we hebben het zoëven gehad over Jezus – dat was een bijzonder mens – maar als we het gaan hebben over de zoon Gods, dan hebben we het over kosmische principes van ver, ver boven de mens, ver voor de mens en die ook na de mens zullen bestaan, want die bestaan altijd – anders was er niks.

Monique: Dus dan is er geen sprake van Jezus op dat moment?

Wim: Nee, maar er is wel een verband tussen Jezus en Chrtistus, zoals er ook een verband is tussen elke mens en de geest. Daar kom ik op uit. Dus dat is het grote offer. Deze kosmische gebeurtenis wordt herhaald – en dat is het tweede stuk van het tweede verhaal van de Christus – in de geschiedenis van iedere menselijke ziel. Men zegt dan: de macrokosmos – dus de grote wereld – weerspiegelt zich in de microkosmos, de kleine wereld. zo groot, zo klein – zo binnen, zo buiten. Dat zegt de grote wijze Hermes Trimegistus. Dat is het hermetisch axioma. Het hermetisme is een bekende esoterische stroming uit de geschiedenis die nu aan de universiteit bestudeerd wordt. De christelijke mysteriën, dus niet de gewone theologie, beschrijven hoe dit in de menselijke ziel plaatsvindt. De ziel van de mens is voortgekomen uit God, en niet uit het slijk waar dan die wezens uitkopen die apen werden en die mensen werden. Dat is de materialistische, wetenschappelijke visie van onze geest-arme tijd. De ziel komt uit God. Door een lange reeks van aarde-levens ontwikkelt zij de eigenschap van verstand, denken. Zij heeft daarmee deel aan het kosmische denken. Dat kosmische denken wordt in de theosofie Mahat genoemd, een Sanskriet-term, en het menselijke denkvermogen wordt manas genoemd.

Monique: En hoe wordt dat verder uitgelegd binnen de theosofie?

Wim: Dat mens en kosmos altijd verbonden zijn: macrokosmos en microkosmos. Dus dat het menselijke denken verbonden is met het goddelijke denken en daardoor de waarheid kan kennen. Als het menselijke denken op zijn eigen houtje aan de gang gaat, dan kan het van alles verzinnen, maar het is de vraag of dat de waarheid is. In het christendom wordt Mahat genoemd Heilige Geest, dus de derde persoon van de drie-eenheid. Als we kijken naar de mens, naar hoe het verhaal van Christus zich ontwikkelt in de mens, dan begint dat met het derde aanzicht van de menselijke drie-eenheid, want de menselijke drie-eenheid in de theosofie is manas, boeddhi, atma. Het begint met manas: de mens moet eerst leren denken. En als hij eenmaal het denken heeft ontwikkeld, kan hij boven dat denken uitstijgen.

Monique: Hoe wordt het Kerstfeest gevierd binnen de theosofie?

Wim: Wij vieren een lichtfeest. Dan houden we het dus wat algemener en spreken dan over bijvoorbeeld de zon en andere tradities. De theosofie is niet anti-christelijk ofzo. Wij voeren dat lichtfeest dan ook met grote eerbied naar het Kerstfeest, maar dan meer in de esoterische betekenis daarvan.

Monique: En is er dan ook een tweede kerstdag?

Wim: Nee. Het lichtfeest doen we gewoon op een loge-avond, meestal rond 21 en 22  december.

Anthony: Wim, het is bekend dat theosofie een huis is voor heel veel stromingen, waar heel veel stromingen zijn ondergebracht. Betekent dat dat jullie dat jullie dan ook andere feesten doen, anders dan die van Christus?

Wim: Ja, dat wordt aan de landen zelf overgelaten. In India zullen de zeker divali vieren, maar in Nederland zijn ook mensen die graag dat boeddhistische feest vieren.

Monique: Dat heeft niets met Kerst te maken?

Wim: Nee, vraagt aan haar leden: bestudeer alle religies, waardeer het goede daarin en zie de overeenkomsten.

Monique: Zo is er ook nog Chanoeka, dat is het joodse lichtfeest dat wel in dezelfde periode wordt gevierd.

Wim: Ja, dat zal zeker in Israël ook gedaan worden en ook in landen waar nog veel joden wonen en waar ook theosofen zijn. Want je kunt theosoof worden ongeacht de religie die je hebt. die mag je gewoon houden. De eerste stap is dus met de Heilige Geest. Dat is dus een verstandelijke ontwikkeling van de mensen. Je ziet dan ook dat de Europese beschaving dat verstand ontwikkelt. Je ziet dat de wetenschap en techniek en zo komen. Maar dan is er nog een tweede stap. Dan moet het tweede aanzicht van die menselijke drie-eenheid – boeddhi, dat is de Boeddha-natuur of de zoon, dus Christus – in de mens ontwikkeld worden. Daarom zeggen de boeddhisten dat ieder mens de boeddha-natuur in zich heeft, en de christenen zeggen – als ze het echt begrijpen – Christus is binnenin u. Beleef dat in jezelf, niet alleen met Kerstmis, maar elke dag. Dan zie je ‘Was Christus duizendmaal in Bethlehem geboren, maar niet in je eigen hart, dan was je toch verloren.’ Dus die tweede fase kenmerkt zich niet meer door de ontwikkeling van het verstand, maar door de ontwikkeling van de liefde. Je ziet dan dus dat alle mensen één zijn. Niet als een verstandelijke conclusie, maar vanuit je hart. Je beleeft dat. In je hart is Christus geboren, als in een nederige stal. En dan heb je die eenheidservaring en liefde voor alle mensen, wat de boodschap van het christendom is: heb uw naaste lief.

Monique: Ja, en dus ook rondom het Kerstfeest?

Wim: Ja, dus lid zijn van een kerk is niet genoeg. Het herdenken van wat er tweeduizend jaar geleden is gebeurd is mooi, maar dat brengt je niet verder in je innerlijke ontwikkeling. Het gaat om het mogelijk maken van de geboorte van Christus in jezelf. Uiteindelijk leeft de mens dan permanent in het Christusbewustzijn of boeddhabewustzijn. Dan gaat hij op weg naar de derde inwijding van de Vader, van atma. Dan gaat hij in tot nirwana of tot het Koninkrijk Gods. Het is allemaal hetzelfde, maar het heeft andere termen, andere taal, andere woorden, maar je kan altijd de overeenkomsten zien. Theosofen worden aangemoedigd om die te vinden, want dat geeft meer begrip en respect voor de ander.

Anthony: Dat is heel mooi, een mooie gedachte.

Wim: En na deze drie inwijdingen is dan de mystieke kruisiging, zoals aan het einde van het Christusverhaal. Dan geeft hij of zij alles op naar het lager zelf, om als godmens op te staan in het hoger zelf. Ook hier is weer een mooi citaat van Angelus Silesius om dat esoterisch te begrijpen ‘Het kruis van Golgotha verlost u niet van het kwaad, als het ook niet in uw eigen hart opgericht staat.’ Zolas christi’s geboren kan worden in je hart, moet je ook die kruisiging op je nemen, zelf, elke dag, en niet herinneren ‘o, dat is gebeurd, nu zijn we van alles af.’ Wat als je in de wereld rondkijkt, is het kwaad nog lang niet weg. Dus je moet het zelf doen, het pad gaan. elke dag, niet één keer per jaar, navolging van Christus.

Monique: Heel mooi. Heb je nog een specifieke kerstboodschap?

Wim: Ja, deze twee citaten zal ik maar zeggen. Vooral de eerste natuurlijk ‘Was Christus duizendmaal in Bethlehem geboren maar niet in uw eigen hart, dan was ge toch verloren’. Dat is eigenlijk waar het om gaat.

Monique: Wim, ik moet zeggen dat ik het weer heel informatief vond. Een duidelijk verhaal, een mooie kerstboodschap die je zojuist hebt aangereikt. Ik zou zeggen: hele fijne feestdagen.

Wim: Jullie ook en alle luisteraars.

Monique: Hartelijk dank

Anthony: Dank je wel.

VANAF 28:45 MINUTEN

Monique: André, welkom bij Hello Radio.

André: Dank je wel Monique.  

Monique: Leuk dat je hier bent. Jij hebt een boek geschreven. Dat heet: Spirituele Kerst. Ik ben erg benieuwd wat jouw inspiratie hiertoe is geweest?

Mijn inspiratie was dat is destijds, dat was in 2014 betrokken was bij een groep die de online-communicatie deed van de School van het Rozenkruis. We waren steeds op zoek naar iets wat we mensen kunnen aanbieden, vooral ook in de vorm van een traject waardoor mensen een bepaalde ontwikkelingsweg kunnen gaan, om het maar even zo uit te drukken. Ik kwam op internet een keer tegen het concept van de twaalf heilige nachten. Daar had ik nooit eerder over gehad of gelezen. Ik ben me erin gaan verdiepen en vond het interessant. Ook heb ik een programma gezien van een vrouw uit Amerika die elke dag emails stuurde over onderwerpen die haar interesseerde voor die kerstperiode. Dat vond ik een interessant idee om op een andere manier uit te werken. Toen kwam ik op het idee om zo’n kerst-programma te maken.

Anthony: En dat is iets heel moois geworden!

Monique: Zeker, maar dat heb je ook niet helemaal alleen gedaan begrijp ik?

André: Het was mijn idee en ik wist dat ik dat nooit helemaal zou redden als ik dat zou willen op de manier die mij voor ogen stond. Toen heb ik het eerst even gelanceerd in de werkgroep. Men was er enthousiast over, mas was niet direct bereid om mee te werken en teksten te schrijven. Toen heb ik Tanja Rozema gevraagd. Ik had al eerder met haar samengewerkt en ik wist dat zij wel affiniteit had met het christendom. Ik legde mijn plannen voor tijdens een conferentie en zij zei meteen ja! Ze was enthousiast, vooral ook door het Aquarius Evangelie. Dat was haar lievelingsboek en dat wist ik helemaal niet. 

Anthony: Kun je iets meer vertellen over het Aquarius Evangelie?

André: Ik ben het zelf tegengekomen in 1987. Ik kwam het tegen in een boekwinkel en dacht: dat is interessant, daar wil ik meer over weten: de levensjaren van Jezus tussen zijn twaalfde en dertigste. Dat was mijn eerste motivatie. Ik heb het boek gelezen en vond het schitterend. 

Anthony: Ik heb het namelijk nog nooit eerder gezien of gehoord. 

André Het is niet zo bekend. Maar in die tijd, het was net uit in het Nederlands, waren toch wel een aantal mensen daarmee bezig. Wat mij vooral interesseert in het boek is die universele aanpak. Het christendom wordt gezien als een synthese van allerlei religies die al bestonden, en tegelijkertijd is er ook iets nieuws toegevoegd. Het is gewoon schitterende taal. Daar gaat iets van uit. 

Monique: En is dat ook de reden dat jullie hiervoor gekozen hebben, want ik heb begrepen dat mensen vanaf 22 december allerlei korte verhaaltjes aangereikt kunnen krijgen per e-mail, en dat van daaruit gebruik gemaakt wordt van het Aquarius Evangelie.

André: Ja, het is een online-programma van zestien dagen dat begint op 22 december – dus net na de winterzonnewende – en duurt tot 6 januari, Driekoningen of Epifanie. Mensen kunnen inschrijven en krijgen dan een mail toegestuurd uit het Aquarius Evangelie – meestal een hoofdstuk en soms twee hoofdstukken – en ook een beschouwing. Die kunnen ze lezen, maar ook beluisteren, want het is ook allemaal ingesproken. Dat betekent dat mensen daar per dag dan een half uurtje tot drie kwartier per dag mee bezig zijn. Aanbevolen wordt om ’s morgens de beschouwing te lezen of te beluisteren, en ’s avonds de spirituele tekst. Wij hebben dat programma gemaakt en men was daar heel enthousiast over.

Monique: Dus het slaat goed aan?

André: Ja, in de kerstperiode hebben mensen vaak tijd om er aandacht aan te besteden. En dat is ook een tijd om naar binnen te keren omdat het buiten donker is. Het is ook een tijd voor meditatie, contemplatie en plannen maken. 

Monique: Op die periode kunnen we straks nog wat dieper ingaan. Rondom de kerst zijn er ontzettend veel tradities. Iedereen heeft een andere belevingswijze. Wat is het dat jullie nog steeds vinden passen qua traditie voor deze Kerst?

André: De traditie is al heel oud om iets te doen in de tijd na de zonnewende, geen tijd die je besteed aan gewone activiteiten, maar aan inkeren en vieren – dat was al bij de Kelten en bij de Germanen, die hadden het midwinterfeest dat dagenlang duurde. Dat heeft ermee te maken dat het een bijzondere tijd van het jaar is. Er wordt ook wel gezegd dat de poorten van de kosmos dan open staan en dat je dan ontvankelijker bent voor het licht, om het maar even zo uit te drukken, dan in andere tijden van het jaar. 

Monique: Ik zag dat ook terugkomen in het boek. Daar zijn dan ook diverse rituelen en gebruiken die men kan uitvoeren gedurende deze periode. Wat zijn die zoal? Kun je een voorbeeld noemen?

André: Ja, dat verschilt heel sterk per volk, ook per traditie en per cultuur. Tegenwoordig leven wij in een Westerse maatschappij waarbij iedereen dat zelf kan bepalen. 

Monique: Ik vind het een heel mooi boek. Het is vrij helder. Vroeger had de Kerst ook een enorme christelijke betekenis. Hoe zie jij dat in deze tegenwoordige tijd, of vanuit de visie die in dit boek is beschreven?

André: Ik denk dat het christelijke aspect pas later is toegevoegd. Mensen ervoeren die bijzondere tijd na de winterzonnewende waarbij de dagen weer langer werden, en hadden daar bepaalde rituele bij. Dat was zo in heel Europa voordat het christendom daar kwam. Op een gegeven moment kwamen er missionarissen in Europa en die hebben dat min of meer overgenomen. Soms wordt gezegd: het was een deal waarbij gezegd werd: ‘Jullie nemen het christendom en dan komen jullie in de hemel’. Maar je kunt het ook ander zien: het past gewoon heel goed om die tijd te zien als een geboortefeest. 

Anthony: Ja, dat klopt.

Monique: Ik wilde graag iets weten over de heilige geschriften waarin het heel vaak gaat over het waarnemen van de gedachtenstroom. Waarom is dat zo belangrijk?

André: Die gedachtenstroom kunnen we allemaal ervaren in onszelf en vaak is het zo dat we in onze natuurlijke toestand gewoon mee gaan in alle gedachten en gevoelens die van moment tot moment in ons plaatsvinden. als we ons daarvan niet bewust zijn, dan gaan we daarin mee zijn zijn we ons niet bewust van ons diepste innerlijke wezen. In veel stromingen gaat het er dan om dat je jezelf daarvan gewaar wordt, zodat er  ook iets van dat andere kan doorklinken, dat goddelijke, dat onsterfelijke wat in ieder mens als zaad aanwezig is. 

Monique: Men zegt ook wel eens dat je die gedachtenstroom moet proberen uit te schakelen. Daar moet je niet naar luisteren. Dan lijkt het net alsof je er niet van gewaar zou moeten zijn. 

André: Je kunt als mens niet ‘niet denken’. Misschien lukt dat heel even, maar in een fractie van een seconde is dat weer voorbij. Er zijn steeds gedachten. Dus belangrijk is: waar richt je je gedachten op? Geachten zijn levende wezens, wordt ook gezegd in heel veel tradities. Dat kun je ook zelf ervaren. Dat zijn wezens die als het ware  kunnen groeien en ook een bepaalde macht kunnen uitoefenen. Dus is het belangrijk dat je je bewust wordt van je gedachten. Je hoeft ze niet te veroordelen, maar gewoon objectief waarnemen dat ze er zijn. 

Anthony: Je ben all een lange tijd bezig met deze materie, want op 23-jarige leeftijd was je al aangesloten bij de school? 

André: Ja, op 22-jarige leeftijd kwam ik voor het eerst op een lezing en een jaar later werd ik lid. 

Anthony: Dat was voor jou gelijk: het kwartje viel, het licht kwam tot je. 

André: Ja, in zekere zin wel. Het kwartje viel. Ineens ging ik dingen heel anders zien.

Anthony: Ik vind dat altijd heel miraculeus. Ik vind dat heel bijzonder als mensen zo’n ervaring hebben. 

André: Ervaring … eigenlijk is het meer inzicht. Ik ben opgegroeid in en protestants gezin – goed allemaal, maar het zei me niet zoveel. Ik ging op zoek naar het een en ander en kwam toen als eerste bij de School van het Rozenkruis. Dat sprak me enorm aan, maar ik ben niet daar direct helemaal in meegegaan. Ik heb ook allerlei andere dingen onderzocht: theosofie, antroposofie, soefi, vrijmetselarij – wezen kijken hoe dat is. Ook mooi, prachtig, universele gedachten die je overal tegenkomt. 

Anthony: Je hebt een hele uitgebreide carrière tot en met nu. 

André: Misschien, ik heb allerlei dingen gedaan. 

Anthony: Je hebt van alles gedaan, maar je bent al chemicus afgestudeerd aan de universiteit Utrecht. Daar moet ook een reden voor zijn. Wat was voor jou de motivatie om dat te doen?

André: Ja, ik was goed in scheikunde en ik vond het een leuk vak. Dat was de reden om scheikunde te gaan studeren, maar als je achteraf terugkijkt, dan zie ik toch een beetje een rode draad in mijn leven. Die rode draad is: verwondering. Als kind werd ik heel erg geraakt door wonderen in sprookjes en in bijbelverhalen. Later zag ik voor het eerst een echte goochelaar en dat maakte een enorme indruk op mij. Ik ben er zelf ook mee bezig geweest: goocheltruc, goocheldoosjes, goochelvoorstellingen geven. Daar ben ik heel lang mee bezig geweest. 

Anthony: Daar heb je echt een professionele carrière uit opgebouwd.

André: Ja, ik heb het een tijd fulltime en professioneel gedaan.

Monique: Hoe lang is lang?

André: Van 2004 tot 2017 heb ik het professioneel gedaan. 

Monique: O, dat is wel lang ja. Dus Hans Kazan is geen onbekende?

André: Nee, die ken ik wel. Ik heb meerdere optredens van hem gezien. 

Monique: Goh wat leuk, dat is even een hele andere kant die hier wordt belicht. 

André: Ik denk dat dat een beetje een reden is geweest om scheikunde te gaan studeren, want scheikunde wekt ook verwondering bij me op: dingen die totaal veranderen, die gaan roken, gaan stinken…

Monique: Ha ha, dat past in het goochelaarsschap!

Anthony: Maar je mag nooit verklappen wat de truc is he?

André: Nee, dat is beroepsgeheim. 

Anthony: En iedereen houdt zich daar wel aan of behoort zich daaraan te houden?

André: Ja, een paar kleine trucjes mag je wel uitleggen, maar de grote geheimen moet je voor je houden. Het is ook niet leuk meer als je precies weet hoe alles werkt. 

Monique: Maar je doet er nu niets mee mee?

André: Nee, af en toe heb ik nog wel eens een optreden, maar bijna niet meer. En dat vind ik prima want ik vind het werk dat ik nu doe ook prima. 

Anthony: Want je bent lange tijd ook publicist geweest voor vakbladen over de meest uiteenlopende onderwerpen?

André: Ja, vooral techniek, management, milieu, energie.

Anthony: En dan is het wel een logisch vervolg dat je bij de Rozenkruis Pers terecht komt…

André: Ja, ik was ook al vrij snel betrokken bij het schrijven van cursussen voor het Rozenkruis  – begin 2000 ongeveer. Dat schrijven gaat me wel goed af en dan maakt het niet zoveel uit waar je precies over schrijft. 

Monique: Maar dat is gebleken dat het je goed af gaat. Het is een heel mooi boek wat we hier voor ons hebben liggen. 

Anthony: Want hoe lang werk je bij de Rozenkruis Pers inmiddels?

André: Inmiddels ben ik in dienst bij Rozenkruis Pers sinds juli vorig jaar, dus anderhalf jaar nu. 

Monique: Ik vraag me dan toch af: je hebt een zoektocht gehad, wat is dan uiteindelijk de drijfveer om te kiezen voor Rozenkruis?

André: Ja, dat heb ik me ook vaak afgevraagd. Eigenlijk vond ik theosofie veel interessanter. Daar had je interesante modellen en kon je enorm in studeren. Voor mijn hoofd was theosofie eigenlijk interessanter, maar voor mijn hart had ik zoiets van: dat klopt voor mij, vooral ook omdat daar die innerlijke transformatie zo wordt benadrukt. Dat zie je in andere tradities wat minder. 

Monique: Theosofie en Rozenkruis liggen heel dicht bij elkaar hè? 

André: Ja, het lijkt veel op elkaar, heel veel gemeenschappelijk. 

Monique: En dan toch de keus gemaakt voor het Rozenkruis. Het is wel heel erg bekend. 

André: Ja, laatst hoorde ik dat de School van het Rozenkruis in meer dan vijftig landen aanwezig is. 

Anthony: Als we eens kijken naar dat mooie boek ‘Spirituele Kerst’. De ondertitel is ‘handreiking voor bezinning en bezieling rondom Kerstmis en Oud en Nieuw’. Wij zouden het heel leuk vinden als je misschien een stukje voor ons zou willen voorlezen. 

André: Dat is goed. Ik kan verschillende dingen voorlezen. Ik vind het Aquarius Evangelie heel mooi dus ik zou daar graag iets uit willen voorlezen. Het Aquarius Evangelie bevat ook het geboorteverhaal van Jezus zoals dat ook bekend is uit de evangelien uit de Bijbel, uit Mattheüs en Lukas, maar daarna gaat het verder en dan komen Jozef, Maria en het Kindje Jezus en later ook Elisabeth in een mysterieschool in Egypte waar ze worden onderwezen in de mysteriën. En dan spreek Elihu over zelfkennis. En dit is een mooi stukje wat ik dan zal voorlezen.

‘Er zijn twee “zelven” – twee ego’s : het hogere zelf of ego, en het lagere zelf of ego.  Het hogere zelf is menselijke geest bekleed met een ziel, naar Gods beeld gemaakt. Het lagere zelf, het vleselijke zelf, het begeertelichaam is een afschaduwing van het hogere zelf, misvormd door de duistere ethers van het vlees.
Het lagere vlees is een waan en zal vergaan, het hogere zelf is God in de mens en zal niet vergaan. Het hogere zelf is de belichaming van waarheid, het lagere zelf is de omgekeerde waarheid en zij wordt leugen.
Het hogere zelf is rechtvaardigheid, mededogen, liefde en recht; het lagere zelf is wat het hogere zelf niet is. Het lagere zelf kweekt haat, laster, ontucht, moord, diefstal en alles wat leed brengt; het hogere zelf is moeder van de deugden en de harmonieën van het leven.
Het lagere zelf is rijk aan beloften, maar arm aan zegeningen en vrede; het belooft plezier, vreugde en bevredigende voordelen, maar geeft onrust, ellende en dood. Het geeft de mensen appels die mooi zijn voor het oog en aangenaam ruiken, maar hun klokhuizen zijn vol bitterheid en gal.
Als ge mij zou vragen wat ge moet studeren, dan zou ik zeggen: uw “zelven”, uw ego’s, en als gij die goed bestudeerd zou hebben, en mij zou vragen wat daarna bestudeerd zou moeten worden bestudeerd, zou ik weer antwoorden: uw zelven of uw ego’s.’

Monique: Heel mooi wat daar gezegd wordt.

André: Ja, daar zit heel veel in en daar kun je ook je hele leven mee bezig zijn.

Monique: Ik heb begrepen dat rond de Kerst kan de mens zich ook richten op heling. Wat wordt daar precies mee bedoeld?

André: Dat kun je op verschillende niveaus zien. Heling in de zin van regeneratie, gewoon van het lichaam, treedt min of meer vanzelf op als je je even terugtrekt uit de hectiek. Dan vindt er een regeneratie van het lichaam plaats. Als je je niet meer voedt met alle prikkels die er normaal op je af komen en als je op een prettige manier bij elkaar komt, dat is gewoon helend voor de  persoonlijkheid. Maar een niveau hoger zou je heling van de ziel kunnen noemen. Wij als mens zijn op een bepaalde manier niet compleet. Er ontbreekt iets. In de evangeliën lees je dat in symbolische vorm als er wordt gesproken over blindheid van mensen. We zijn ziende blind, horende doof en lopende lam. Dat is een vorm van ziekte die we eigenlijk allemaal hebben ten aanzien van de ziel. En dat kan genezen worden door daar innerlijk op gericht te zijn en ook de ziel voedsel te geven. Vooral in de kersttijd staat voedsel voor het lichaam vaak centraal, en daar is niets mis mee, maar we vergeten wel eens de spijzen voor de ziel. 

Monique: Ik zag dat ook in het boek staan. Je hebt er ook een hoofdstuk aan gewijd, aan die vorm van heling. Ik vroeg me af: waarom is het dan juist in die periode zo belangrijk?

André: Omdat je dan ook vooral in kunt keren in jezelf. Het is duister en die krachten zijn ervaarbaar. Dat heb ik eigenlijk al van jongs af aan. Dat is toch een bijzondere periode, en dat ligt niet alleen aan het feit dat mensen dan rustig zijn – het speelt natuurlijk ook een rol dat mensen dan vakantie hebben.

Anthony: Ja zeker. En dat brengt mij eigenlijk op een volgende passage uit het mooie boek. Aquarius Evangelie 4:7: ‘Ik zie het kruis van de meester op het voorhoofd van dit kind, en door dit teken zal hij overwinnen’. Dus: het werd al geregistreerd, het werd al genoteerd en gezien, en de uitkomst was al bekend. Dus als je gaat kijken naar de mensheid, in alle dwalingen, is de uitkomst toch min of meer wel bekend. Dat er toch wel overwonnen gaat worden. 

André: Ja, het licht overwint altijd. En daar kunnen wij ons geen voorstelling van maken. De aarde zoals wij die kennen gaat eraan. Wij gaan er ook aan, allemaal, als persoonlijkheden en als lichamen. Daar blijft niks van over. Maar er is iets anders, dat behoort tot een andere dimensie, buiten ruimte en tijd, dat er altijd is en wat ook een gigantische ontwikkeling door kan maken waar wij met ons gewone verstand helemaal niet bij kunnen. 

Anthony: Maar dat is weer een heel ander hoofdstuk.

André: In het Aquarius Evangelie staat ook dat de Griekse meesters proberen dingen te begrijpen. Jezus zegt dan dat iets bestaat dat je niet met je verstand kunt vatten. Dat het verstand wel een goede opstap is, dat het heel goed is om dat te gebruiken, maar het gaat er ook om om voorbij het verstand te gaan.  

Monique: Daarvoor is het belangrijk dat je je gewaar bent van je gedachtenstroom en dat je ook je eigen gedachtestroom sturing geeft. Ik heb het ook heel erg leuk gehad met het stuk over magische geschenken. Zojuist zei je al dat Kerst tegenwoordig ook heel veel draait om cadeautjes , lekker eten, maar er is meer. Het is een heel mooi thema, maar als ik kijk hoe het nu in de maatschappij is, dan lijkt het bijna alsof die visie van het geestelijke, at het bijna een soort fantasiewereld is. Dat de maatschappij daar eigenlijk zo ver vanaf staat. Dat is mijn gedachte daarover. Hoe zou jij dat verklaren?

André: Ja, je ziet dat het allemaal veruiterlijkt. Mensen zoeken troost, een bepaalde vervulling in iets wat ze in het gewone leven niet kunnen vinden en dan ga je iets creëren waardoor je je prettig voelt. Daar is op zich niets mis mee, maar het gevaar is dat je daar teveel in meegaat en daardoor teveel door laat fascineren, waardoor de ziel geen voeding krijgt. Tegelijkertijd zie ik ook dat steeds meer mensen zich bewust worden en ook in dat opzicht een weg gaan. Dat zie je in van alles. De mensheid is aan het veranderen. Een collectief ontwaken. 

Monique: We hadden het zojuist ook over die grote kalkoen. Als dat verandert en opeens eigenlijk een veganistisch kerstmaal wordt, dan heb je toch ineens een heel ander beeld van de kerstviering. Een stukje traditie dat misschien ook plaats maakt voor iets anders. En dat mag.

André: Jazeker. Alles verandert voortdurend. En daar moeten wij ook in meegaan. Als wij steeds aan het oude blijven vasthouden, dan kristalliseren we, dan worden we een zoutpilaar, om het maar even in bijbelse termen te zeggen. 

Anthony: Ja, dat moet je ook niet willen inderdaad. Nu heb je een mooi hoofdstuk in dat boek en dat heet: de verborgen schatten in je hart. En wijsheid in plaats van kennis. Wat is het verschil tussen wijsheid en kennis. Kun je daar iets over vertellen?

André: Kennis is iets wat je opdoet in je leven. Het heeft te maken met informatie en daar betekenis aan geven. Die kun je op allerlei manieren opdoen, via boeken, lessen … Maar wijsheid is van een andere orde. Dat is innerlijk weten. En in principe heeft iedereen toegang tot dat innerlijke weten. Alleen moeten we wel de deur openzetten, om het maar zo te zeggen. 

Anthony: ja, en die deur gaat niet altijd even gemakkelijk open. 

André: Nee, dat vereist wel wat aandacht. Dat kun je ook niet forceren, want als je gaat forceren, dan krijg je andere effecten die niet de bedoeling zijn. Maar dat innerlijke weten is in principe bij iedere mens aanwezig en als je daar aandacht aan schenkt, als je dat voedt, dan kan dat steeds meer openbloeien. 

Anthony: Is dat ook een scheikundig proces? Zou je dat zo kunnen zien?

André: Ja, ik denk wel dat je dat zo kunt zien. Dat blijkt ook wel een betje uit onderzoeken van de wetenschap. De samenstelling van je bloed wordt heel sterk bepaald door je innerlijke toestand op dat moment. Dus kun je je voorstellen dat wanneer je je ziel ander voedsel geeft, dat er ook in je lichaam andere stoffen vrij komen, dat het een andere chemische samenstelling krijgt. Er wordt ook wel gesproken over het alchemische proces van de innerlijke veranderingom dat dit het omzetten is van lood in goud, symbolisch gezien. Maar in zekere zin ook letterlijk want door het vernieuwingsproces verandert de mens. In eerste instantie zijn dat de gedachten, de gevoelens, maar dat werk al heel snel ook in het lichaam door. Gedachten hebben ook veel invloed. Een mooi voorbeeld vind ik: als je denkt dat je dubbelzoute drop op je tong hebt, dan beginnen die speekselklieren al meteen te werken. Dan kun je zien welk effect gedachten of het bewustzijn heeft op het lichaam. 

Monique: De terugblik is een vrij belangrijk gegeven. Waarom is dat zo?

André: De terugblik wordt benoemd in het boek, ook omdat aanbevolen wordt om terug te kijken op het jaar, om dat als het ware af te ronden. En dat is dan op het moment dat Jozef, Maria en het kindje Jezus en Elisabeth de mysterieschool weer verlaten. Dat is een vorm van afscheid nemen. Zo kun je ook afscheid nemen van het jaar, symbolisch. Maar eigenlijk kun je dat iedere dag doen, of ieder moment dat je bewust bent van wat je gedaan hebt, van wat je gezegd hebt, met het idee om daarvan te leren, bewuster te gaan leven, maar ook om het afgerond te hebben. Want als je dat innerlijk doorleefd hebt, dan kun je het ook los laten en dan zit het ook niet meer in de weg. Er wordt gesproken over de terugblik die ook voorkomt in de school van Pythagoras. Er zijn zogenaamde gulden verzen opgesteld die worden toegeschreven aan de Griekse ingewijde Pythagoras, die in Zuid-Italië een eigen mysterieschool had. Een van de aanwijzingen is dat je voor het slapen gaan even de dag aan je voorbij laat trekken, daar even naar kijkt en er ook lering uit trekt. Dan is ook je bewustzijn op een bepaalde manier vrij gemaakt en dan kun je ook slapen zoals het bedoeld is. Dat je contact kunt maken met een hoger niveau waar je met je gewone bewustzijn niet bij kunt, maar waar je wel door gevoed en gelaafd kunt worden. 

Monique: Heel belangrijk dus. Ik vond het een erg mooi gesprek. 

André: Ik ook.

Monique: Mooi boek: Spirituele Kerst. Als mensen dit boek willen. Waar kunnen ze dat vinden? 

André: Het handigste is spiritueleteksten.nl . Daar worden de boeken genoemd, waarvan ‘Spirituele Kerst er één van is. 

Monique: Helemaal goed. Ik wil je hartelijk danken voor dit gesprek André. Dank je wel. 

André: Ook dank!

Anthony: Beste luisteraars, dat was het weer voor vandaag. Volgende week zijn we er weer met Hello Radio Spirituality. Voor vandaag bedanken we theosoof Wim Leys en auteur André de Boer. Meer informatie over deze uitzending en over onze gastsprekers kunt u vinden op helloradio.eu . Een heel fijn weekend en tot volgende week. 

BESTEL HET BOEK SPIRITUELE KERST

plus-circle Add Review

comment

Reviews